Mart ayında Harward ‘da düzenlenen “Dispute Systems Design Symposium” videolarını aşağıdaki linklerden izleyebilirsiniz.
>Panel 1: Dealing with the Inevitable: DSD in the Institutional Context
>Panel 2: Dispute System Design on a Global Scale
>Panel 3: DSD in Times of Crisis
>Panel 4: A Constitutional Issue: DSD at the Birth of a Nation
>Panel 5: Emerging Issues in DSD
Arabuluculuğun Alternatif Uyuşmazlık Çözüm yöntemi olarak yaygın olarak kullanıldığı İngiltere ‘de Mediator Magazine tarafından arabulucu ücretlerinin doğru belirlenip belirlenmediği konusunda bir tartışma başlatıldı. Listeyi incelediğimde bu ücretlerin ülkemiz şartlarında pek de hayal edilebilir olmadığını düşündüm. Yazının tamamını okumak için tıklayınız.
Adalet Bakanlığınca hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi (2008) taslağında, “uyuşmazlıkları önleyici nitelikteki tedbirlerin etkin hale getirilmesi ve alternatif çözüm yollarının geliştirilmesi” özel başlık altında düzenlenmiştir. İlgili bölümler:
8. UYUŞMAZLIKLARI ÖNLEYİCİ NİTELİKTEKİ TEDBİRLERİN ETKİN HALE GETİRİLMESİ VE ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI GELİŞTİRİLMESİ
8.4. Hukuki uyuşmazlıklarda arabuluculuk ve uyuşmazlıkların alternatif çözüm yollarının geliştirilmesi
Adaletin etkinliğini artırmak için sadece mahkemeleri ve dava yolunu esas alarak çalışma yapmak yeterli değildir. Uyuşmazlıkları yargıya intikalinden önce veya sonra çözebilecek alternatif yöntemler geliştirilmedikçe, bu çalışmalar beklenen faydayı vermeyecektir.
Davaların hızlı, basit, en az giderle ve etkin bir biçimde görülmesine imkân tanımak, bir kısım uyuşmazlıkların çekişmeli yargı şeklinde mahkemelere intikali yerine nizasız kaza, sulh, uzlaşma gibi yöntemlerle çözümünü sağlamak ve karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeleri hukuk usulü yargılamasına yansıtmak amacına yönelik hükümler içeren bir kanun tasarısı hazırlanmış olup, ilgili birimlerin görüşüne sunulmuştur.
Hukuki uyuşmazlıkların yargı öncesi çözülmesi için arabuluculuk usulünü öngören kanun tasarısının kanunlaşma süreci takip edilecek ve hayata geçirilmesi konusunda gerekenler yapılacaktır.
8.5. “Tahkim” kurumunun etkinleştirilmesi
HUMK 516–536’ıncı maddelerinde yer alan “tahkim” kurumunun uygulamasının yaygınlaştırılması ve etkinleştirilmesi için HUMK ve diğer kanunlarda düzenlemeler ve gerekli eğitim çalışmaları yapılacaktır.
10. AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATINA UYUM SÜRECİNİN GEREKTİRDİĞİ MEVZUAT ÇALIŞMALARINA DEVAM EDİLMESİ
10.11. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı,
Yargı reformu çerçevesinde olmak üzere; davaların hızlı, basit, en az giderle ve etkin bir biçimde görülmesine imkân tanımak, bir kısım uyuşmazlıkların çekişmeli yargı şeklinde mahkemelere intikali yerine nizasız kaza, sulh, uzlaşma gibi yöntemlerle çözümünü sağlamak ve karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeleri hukuk usulü yargılamasına yansıtmak amacına yönelik hükümler içeren bir kanun tasarısı hazırlanmış olup, ilgili birimlerin görüşüne sunulmuştur.
Bir insanın gülümsemesinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığını ya da bir gülümsemenin zorlama mı samimi mi olduğunu anlama konusunda ne kadar yeteneklisiniz? İngiliz bilim adamları (BBC Science) sahte ve samimi gülümsemeyi ayırd edebilme becerinizi ölçebilmeniz için bir test geliştirmişler. Testi bitirdiğinizde bu konudaki yeteneğinizi ölçmüş olacaksınız.
İşyerlerinde, özellikle de hedefler söz konusu olduğunda, çalışanlar arasında çatışma yaşanmasını engellemek zordur. Çatışan kişilerin uygun bire çözümde anlaşamamaları halinde bazen yöneticiye arabuluculuk yapmak düşebilir.
Arabuluculuk; anlaşamayan tarafların tarafsız birinin yardımıyla anlaşmazlıklarını çözmeleri sürecidir. Ancak genellikle çatışma halindeki taraflardan her biri arabulucudan kendine hak vermesini, kendi tarafını tutmasını ve kendi lehine bir çözüm önermesini bekler. Bir başka deyişle, çatışmada hakem olan kişiden tarafsız olması değil, taraf olması beklenir. O nedenle arabuluculuk rolünü üstlenen yöneticilerin bu beklentiyle de başaçıkabilmeleri, taraf olmaktan dikkatle kaçınmaları gerekir. Yöneticinin rolü, tarafların olumsuz duygularını ve algılarını farketmelerini, durumla yüzleşmelerini sağlamak ve kendi çözümlerini geliştirmelerini kolaylaştırmak olmalıdır.
Arabuluculuk Süreci
1. Hazırlık evresi: Olay önünüze gelir gelmez, ne tür bir uyuşmazlıkla karşı karşıya olduğunuzu inceleyin ve planlama yapın. Tarafların yapılandırılmış bir süreç içinde yer alacaklarını anlamalarını sağlayın ve tarih ve mekan gibi ayrıntıları organize edin.
2. Tanışma evresi: Kuralları belirleyin, arabuluculuk sürecini özetleyin. Taraflara düşmanca tavırlara izin vermeyeceğinizi belirtin. Arabulucunun bir hakem olmadığını ve taraflar adına karar vermeyeceğini, buna karşılık herkese eşit mesafede ve tarafsız davranacağını vurgulayın; bu konuda görüş birliği sağlayın ve taahhüt alın. Gizlilik ilkesini belirtin.
3. Açılış evresi: Taraflardan her birinin sözü kesilmeden hikayesini sonuna kadar anlatmasını, diğer tarafların da dikkatle dinlemesini sağlayın.
4. İki yönlü iletişim evresi: Tarafların birbirlerine sorunlarla ilgili duygularını aktarmalarına yardımcı olun. Daha sonra da birbirlerine soru sormalarını ve cevap vermelerini sağlayın. Konuyla ilgili eksikleri tamamlayın, gerekirse bilgi toplayın, iddiaları soruşturun.
5. Sorunlu alanları belirleme evresi: Her talep/iddia/tezin arkasındaki tetikleyici etkenleri, gerekçeleri ve varsa gizli gündemleri ortaya çıkarın. Ortak yarar noktalarının belirlenmesine yardımcı olun. Sonuçları somutlaştırın, açık ve net ifade edin.
6. Çözüm geliştirme evresi: Tarafları, karşılıklı olarak kabul edebilecekleri çözüm seçenekleri aramaya teşvik edin. Bir üçüncü şahsın kendileri adına karar veremeyeceğini vurgulayın, Onları kendi çözümlerini bulmak için beyin fırtınası yapmaya çağırın. İddialarını bir an için bir yana bırakıp çözüme odaklanmalarını isteyin. Böyle bir çaba tarafların duruma sahip çıkmasını sağlar. İçinden çıkılmaz gibi görünen karmaşık durumlar, yoğun bir gerilim ya da sonuçlarla ilgili kuşkular varsa, taraflarla bire bir görüşme yararlı olabilir.
7. Anlaşma evresi: Yazılı ya da sözlü anlaşmayı gerçekleştirerek arabuluculuğu tamamlayın. Yazılı anlaşmalarda 5N1K ilkesinden hareket edip ayrıntıları belirleyin ve anlaşmanın gerçekçi olup olmadığını gözden geçirin.
8. Kapanış: Taraflara gösterdikleri işbirliği nedeniyle teşekkür edin; anlaşma koşullarının iyi anlaşıldığından emin olun. Bundan sonraki çatışmalarda önce farklı çatışma çözme yaklaşımlarını denemelerini ancak gerekirse bir arabulucuya başvurmalarını tavsiye edin. Arabuluculuk ciddi sorumluluklar içeren bir roldür ve etik kuralları vardır:
En büyük zorluk, arabuluculuğun çatışma nedenini ortadan kaldırmak, haklıyı haksızı ayırt etmek, haklıyı ödüllendirip haksızı cezalandırmak olmadığını kabul ettirmektir. Yanlış beklentileri gidermeden böyle bir rolü üstlenmek bazen yarardan çok zarar getirebilir.
Kaynak: Kaynak Dergisi
Bu başlık Ankara Barosu Dergisinin güz sayısında yayınlanan bir makaleye ait. Makale Çankaya Ünv. Hukuk Fak. Arş. Gör. Alper Bulur tarafından kaleme alınmıştır. Arabuluculukla ilgilenen herkesin mutlaka okumasını tavsiye ederim. Sn. Alper Bulur ‘u bu değerli çalışması nedeniyle kutlamak gerekir.
Makalede;
başlıklarında konu oldukça ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Ayrıca “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı” üzerine bazı eleştirilerde bulunulmuş ve değişiklik önerileri dile getirilmiştir. Makalenin sonuç kısmında ise şu idelere yer verilmiştir:
Yargının iş yükünün oldukça fazla olduğu ülkemiz bakımından da alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının değerlendirilmesi ve uygulama alanı bulması yerinde olacaktır. Söz konusu yöntemlerle çözüm bulabilecek uyuşmazlıklar, tespit edilir ve bu yöntemler kullanılarak çözüme kavuşturulabilir ise, hem yargının iş yükü azalacak hem de sosyal barış korunmuş olacaktır.
Burada üzerinde durulması gereken bir konu da, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin asla sihirli bir değnek olmadığıdır. Söz konusu yöntemler yargı ile birlikte yürüyen ve sadece ona yardımcı olabilecek yöntemlerdir. Zira yargı sistemimizin sorunları böylesine basit bir yönteme işlerlik kazandırılması ile çzülebilecek nirelikte ve nicelikte değildir. Ancak burada belirtmemiz gereken diğer bir konu da alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri ve özelde de arabuluculuk konusunda özellikle bazı barolar tarafından dile getirilen “çok hukukluluk”, “şeriat düzenine geçiş” ve “devler mahkemelerinde cereyan eden yargının pasif (etkisiz) hale getirilmesi” bir takim hukuki dayanaktan yoksun eleştirilere katılmamızın mümkün olmadığıdır.
